VIA LACAN
Via LACAN is het nieuwe tijdschrift voor psychoanalyse, uitgegeven door de New Lacanian School (NLS), de jongste van zeven Scholen binnen de World Association of Psychoanalysis (WAP). Dit tijdschrift wordt verzorgd door de Kring voor Psychoanalyse, de Nederlandstalige lacaniaanse werkgemeenschap die in 2002 werd opgericht als een geaffilieerde vereniging van de NLS.
via LACAN streeft ernaar om, net als zijn voorganger iNWiT, de overdracht op de psychoanalyse in Vlaanderen en Nederland te bevorderen en om rekenschap af te leggen van de hedendaagse ontwikkelingen in de praktijk en de studie van de psychoanalyse. Op een even ernstige en rigoureuze wijze en met onverminderde aandacht voor zowel de toepassingen van de psychoanalyse in de kliniek als voor de vorming van de psychoanalyticus zal via Lacan, in de voetsporen van iNWiT, de lacaniaanse oriëntatie verder blijven uitdragen.
Maar waarom dan toch een nieuw tijdschrift?
We kunnen er niet om heen: sinds de oprichting van iNWiT in 2005 heeft een nieuw tijdperk met een andere temporaliteit goed en wel zijn intrede gedaan. Vanuit het late onderwijs van Lacan en met de lacaniaanse oriëntatie van Jacques-Alain Miller kunnen we zeggen dat met de triomf van het wetenschappelijk en kapitalistisch discours en de daaraan gekoppelde imperatief om non-stop te genieten, de traditionele Naam-van-de-Vader met zijn begrenzende functie ten aanzien van dit reële genot, definitief is gaan wankelen. De mens, of beter: het ‘spreekwezen’ zoals Lacan zegt, wordt nu meer dan ooit blootgesteld aan de ervaring dat de waarheid niet Eén is, maar verpulverd: “het discours, de woorden, de cijfers, de gebruiken, de routine, heel het symbolisch apparaat blijkt plots machteloos te zijn om een reële te temperen dat doet wat het wil (*)”.
Deze ontketening van het reële is net als de wijze waarop zich dit manifesteert, voor elk spreekwezen verschillend. Toch duiken er vanuit de politiek, en ruimer vanuit de samenleving, universele oplossingen op om het genieten in de kiem te smoren en de Eén van de waarheid te herstellen, conform Freuds model van de Massapsychologie.(**) Het is op dit punt dat de psychoanalyse een verschil kan maken. De psychoanalyse nodigt de spreekwezens die zich tot haar richten, uit om zelf een nieuwe verhouding tot dit reële uit te vinden. Ze begeleidt hen, één per één, in deze singuliere uitvinding en mikt op een wijziging van een genotsregime dat doet lijden naar een regime dat plezier verschaft.
Welnu, de particulariteit van het actuele "onbehagen in de cultuur" en de segregerende oplossingen die daarop vanuit de samenleving geformuleerd worden, nopen mee tot de oprichting van via LACAN. Dankzij een tweejaarlijkse publicatie zal via LACAN, meer nog dan iNWiT, dat eenmaal per jaar verscheen en doorgaans aansloot bij het thema van het jaarlijks congres van de NLS, korter op de bal kunnen spelen en naast de actualiteit binnen de School ook de nodige aandacht kunnen besteden aan de volgehouden analyse van dit actuele onbehagen.
Het onderzoek naar het onbehagen dat een tijdperk domineert, heeft sinds Freud een essentiële bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van de psychoanalyse. Dat is tot op heden het geval binnen de Scholen van de WAP. Bovendien wordt het alsmaar duidelijker, in een tijd waarin het reële onverhuld verschijnt in een ononderbroken opeenvolging van “crisismomenten”, hoe cruciaal het late onderwijs van Lacan is: niet alleen bij de analyse van dit onbehagen maar evenzeer om de gevolgen ervan voor het spreekwezen en voor de analytische praktijk in kaart te brengen. Dit late onderwijs laat immers toe het reële te benaderen en zowel de functie van uitvindingen en symptomen als de logica van het spreekwezen bloot te leggen.
De makers van via LACAN engageren zich nu om de noodzaak van deze analyse in de verf te zetten. Want zonder dit rigoureuze onderzoek vanuit de late Lacan, naar wat er doldraait in de cultuur, kan de psychoanalyse haar plaats in die cultuur en haar positie ten aanzien van het spreekwezen niet bepalen. De aandachtige lezer begrijpt dus dat de psychoanalyse, wil zij overeind blijven in een tijdperk waarin zowat alles op de helling komt te staan, meer dan ooit de bereidheid aan de dag moet leggen om zichzelf te ondervragen en opnieuw uit te vinden. De oprichting van dit nieuwe tijdschrift getuigt van die bereidheid en daarmee ook van het verlangen om de psychoanalyse, meer dan een eeuw na haar ontstaan, verder te doen leven.
Nathalie Laceur,
voorzitster Kring voor Psychoanalyse en directrice via LACAN
Gent, augustus 2016
* Miller, J.-A. (2008). De financiële crisis, beschouwd door Jacques-Alain Miller (interview). In: Marianne, 11/10/2008. Vertaald in iNWiT, Tijdschrift voor Psychoanalyse van de New Lacanian School, 13, december 2015, 323.
* Miller, J.-A. (2008). De financiële crisis, beschouwd door Jacques-Alain Miller (interview). In: Marianne, 11/10/2008. Vertaald in iNWiT, Tijdschrift voor Psychoanalyse van de New Lacanian School, 13, december 2015, 323.
** Miller, J.-A. (2002). Intuitions milanaises I. In : Mental, 11, 13.
